Kolej – pierwsza czy porzucona?

200 lat temu (27.09.1825 r.) pierwszy raz Lokomotywa Nr 1 ciągnęła pociąg zestawiony z ponad 30 wagonów towarowych i pasażerskich. W ten sposób kolej „wjechała na pierwszy tor”, po którym podążała do lat 60. XX wieku. Następnie została zdetronizowana przez motoryzację indywidualną i transport drogowy.

W drugiej połowie września 2025 r. w Polsce kolej stała się przedmiotem debaty politycznej. To dobrze, ale czy zakres debaty jest właściwie zdefiniowany? O ile kolej pasażerska koncentruje się na przewozach krajowych, dalekobieżnych – w tym KPD, ale i aglomeracyjnych i międzyregionalnych –  to kolej towarowa obsługuje współcześnie tylko dwa segmenty rynku: przewozów surowców i półproduktów oraz jednostek transportu kombinowanego – kontenerów i naczep samochodowych. Większość przewozów towarowych odbywa się w relacjach międzynarodowych. O ich rozwoju nie dyskutuje się w Polsce i za granicą. Opublikowana we wrześniu strategia rządu federalnego Niemiec określająca rozwój kolei o przewozach towarowych milczy. A przecież gros pociągów wyjeżdżających z Polski jedzie do Niemiec i tranzytem przez ten kraj.

Kolej towarowa pozostaje porzucona przez władze publiczne, które ciągle powtarzają hasło „TIRy na tory”, ale od dekad nie doprowadziły do zahamowania jej degradacji.

Zaniechania władzy publicznej krajów członkowskich UE i Komisji UE zemszczą się na Europejczykach już wkrótce. Wraz z narastającym niedoborem kierowców wywołanym zmianami demograficznymi i redukcją roczników mężczyzn w wieku produkcyjnym, gospodarka byłaby coraz bardziej zainteresowana ofertą sprawnej i efektywnej kolei towarowej. Ale na rynku wystąpi niedobór odpowiednich ofert, gdyż infrastruktura kolejowa w podstawowych korytarzach transportowych w Europie obejmuje wiele wąskich gardeł. Polityczna preferencja dla przewozów pasażerskich nadal będzie wymuszała priorytet przejazdu pociągów pasażerskich, co pogłębi już występujące zjawisko opóźniania przejazdu pociągów towarowych. W takich warunkach kolej towarowa będzie traktowana jako nieatrakcyjne rozwiązanie logistyczne.